حسابداری پیمانکاری چیست؟
1403-07-02 1403-07-03 16:15حسابداری پیمانکاری چیست؟
حسابداری پیمانکاری چیست و دقیقا چه نقشی در شرکتهای پیمانکاری دارد؟ حسابدار پیمانکاری چه وظایفی دارد؟ آموزش حسابداری پیمانکاری را از کجا شروع کنیم؟ چه مباحثی در دوره‌های تخصصی حسابداری شرکتهای پیمانکاری آموزش داده می‌شود؟ پاسخ به این سوالات می‌تواند مسیر شغلی شما را عوض کند. با نوآوران همراه باشید تا با مفاهیم اولیه حسابداری پیمانکاری آشنا شده و وظایف یک حسابدار را بشناسید.
شرکت پیمانکاری چیست؟
قبل از آن‌که بدانید قوانین حسابداری پیمانکاری چیست، باید با واژه پیمانکار آشنا شوید. واژه پیمانکار و شرکت پیمانکاری در کسب و کارهای امروزی شناخته شده است. پیمانکار شخص حقیقی یا حقوقی است که مسئولیت‌هایی را برعهده دارد. شرکت پیمانکاری در قرارداد با اشخاص حقیقی و حقوقی، فعالیت‌هایی مانند تهیه، حمل و باربری، نصب، ساخت، اجرا و… را انجام می‌دهد. شرکتهای پیمانکاری می‌توانند با توجه به تجربه، توان مالی، منابع نیروی انسانی و… انجام پروژه‌های مختلف را قبول کنند. ممکن است شرکت کارفرما، کسی را به عنوان ناظر بر کار پیمانکار مشخص کند. اما تمامی این موارد باید در چارچوب قرارداد پیمانکاری باشد. به طور کلی حسابداری شرکت پیمانکاری به ۱۱ دسته بندی مختلف تقسیم می‌شوند:
- ساختمان
- راه و ترابری
- صنعت و معدن
- تاسیسات و تجهیزات
- کشاورزی
- آب
- مرمت آثار باستانی
- کاوش‌های زمینی
- ارتباطات
- نفت و گاز
- نیرو
در بستن قرارداد پیمانکاری، باید انواع آن را هم در نظر گرفت. قراردادهای پیمانکاری وابسته به نوع شرکت و فعالیت آن، نوع پروژه، نحوه پرداخت هزینه‌ها و… است. به عنوان یک حسابدار باید بدانید که انواع قراردادهای حسابداری پیمانکاری چیست. انواع قراردادهای شرکت پیمانکاری شامل موارد زیر است:
- قراردادهای پرداخت کلی (قیمت ثابت و قیمت متغیر)
- قراردادهای دائمی (قراردادهای سریالی، قراردادهای با قابلیت تغییر، قرارداد با دوره زمانی محدود)
- قراردادهای سنجشی
- قراردادهای مدیریتی
- قراردادهای مدیریت پروژه
- قراردادهای طراحی و ساخت
- قراردادهای ساخت و توسعه
در هر کدام از این انواع قرارداد، معاملات مالی و اسناد مختلفی وجود دارد. حسابدار شرکتهای پیمانکاری باید با تمامی انواع قرارداد پیمانکاری آشنا باشد. خواندن مطلب «حسابداری مالیاتی چیست؟» می‌تواند به شما برای محاسبه دقیق مالیات در انواع قراردادهای پیمانکاری کمک کند.
حسابداری پیمانکاری نوعی از حسابداری است که به ثبت و گزارش معاملات مربوط به پروژه‌های پیمانکاری، مانند هزینه‌ها، درآمدها و پیشرفت پروژه‌ها می‌پردازد. حسابداری پیمانکاری به دنبال تهیه گزارش‌های قانونی، تهیه گزارش درآمد، هزینه و سود پروژه و ثبت اطلاعات صورت‌حساب‌ها است. سیستم اطلاعات حسابداری در شرکتهای پیمانکاری به عنوان مهمترین زیر مجموعه این سیستم، اطلاعات مالی گوناگونی را در اختیار استفاده کنندگان این نوع اطلاعات، به ویژه مدیران هر سازمان قرار می‌دهد. اطلاعات حسابداری باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد تا در فرآیند تصمیم‌گیری مورد استفاده قرار گیرد.
ویژگی‌های کیفی این گونه اطلاعات نظیر مربوط بودن و قابلیت اتکاء از جمله خصوصیاتی است که بر میزان بکارگیری اطلاعات به‌موقع و بهنگام موثر است. نرم افزار حسابداری پیمانکاری به عنوان یکی از ماژول‌های سیستم حسابداری به صورت مستقل عملیات مربوط به پروژه‌ها و قراردادها را به صورت مستقل از دید پیمانکار پیش می‌برد.
مفهوم حسابداری پیمانکاری به زبان ساده
حسابداری پیمانکاری بر اساس قرارداد بین کارفرما و پیمانکار انجام می‌شود. نوع قرارداد شیوه محاسبه امور مالی را هم می‌تواند مشخص کند. فعالیت‌های پیمانکاری در بازه زمانی مشخص و با هزینه‌های قابل پیش بینی انجام می‌شود. اما در طول زمان امکان تغییر قیمت‌ها و نوسانات وجود دارد. بنابراین حسابداری شرکت های پیمانکاری باید بتواند به این تغییرات هم پاسخگو باشد. روش‌های محاسبه حسابداری پیمانکاری به همین دلیل به وجود آمده‌اند. حسابدار پیمانکاری وظیفه دارد تا هزینه‌های مستقیم، غیرمستقیم و نامرتبط را دسته بندی و گزارش کند. هزینه‌هایی مانند دستمزد، خرید مواد اولیه، بیمه کارگران و… به عنوان هزینه مستقیم شناخته می‌شود. مخارج زیادی هم می‌تواند در دسته هزینه‌های غیر مستقیم قرار بگیرد. هزینه تامین نور و روشنایی، ایجاد سرما و گرمای مناسب در محیط، پاداش کارگران، خرید وسایل اداری و… را می‌توان به عنوان هزینه غیرمستقیم معرفی کرد. علاوه بر آن در حسابداری شرکت پیمانکاری بیمه هم باید در نظر گرفته شود. در یک پروژه پیمانکاری، استفاده از انواع بیمه رایج است. بنابراین حسابدار باید بتواند مراحل تشکیل پرونده بیمه پیمانکاری را انجام دهد. قوانین حسابداری پیمانکاری باید بتوانند پاسخگوی نیاز کارفرما و پیمانکار باشد. پیمانکار هزینه‌های خود را با در نظر گرفتن حجم و طول زمانی پروژه محاسبه می‌کند. کارفرما هم بودجه مشخصی را برای انجام کار در نظر می‌گیرد. بنابراین حسابدار است که باید ارتباط میان این دو را برقرار کند. خروجی حسابداری شرکت پیمانکاری باید یک گزارش کامل از هزینه‌ها و مخارج و سود و زیان انجام کار باشد.
مهمترین روش‌های حسابداری پیمانکاری
روش‌های حسابداری پیمانکاری به دو دسته بندی کلی تقسیم می‌شوند. هر کدام از این روش ها، مراحل خاص خود را دارد. اما در نهایت چیزی که اهمیت دارد، محاسبه درست قیمت‌ها و هزینه‌ها است. پرداخت هزینه‌ها و مخارج توسط کارفرما به پیمانکار با در نظر گرفتن این روش‌ها انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: قرارداد امانی چیست؟
- حسابداری پیمانکاری درصد پیشرفت کار
برای آن‌که بدانید نحوه استفاده از روش درصد پیشرفت کار در حسابداری پیمانکاری چیست، باید انواع قرارداد را بشناسید. در این روش پیمانکار موظف است لیستی از مخارج و هزینه‌ها را در بازه‌های زمانی مشخص به کارفرما ارائه دهد. در طول این مدت، درصد مشخصی از کار باید انجام شده باشد. تعداد اقساط می‌تواند توافقی کم یا زیاد شود. در این روش، با پیشرفت کار و رسیدن آن به درصدهای مشخصی از اتمام پروژه، لیست هزینه‌ها و صورت وضعیت پروژه به کارفرما داده می‌شود. سود ناخالص پیمان هم باید در پایان هر دوره مالی به هزینه‌ها اضافه شود. در این نوع قرارداد کارفرما متعهد می‌شود که هزینه‌ها را مطابق با نرخ‌های توافق شده در قرارداد پرداخت کند. روش درصد پیشرفت کار برای هر دو طرف مزیت‌های زیادی دارد. مزیت این روش برای کارفرما آن است که از اتمام پروژه توسط پیمانکار مطمئن می‌شود. علاوه بر آن کارفرما ملزم به پرداخت یکباره تمامی هزینه‌های پروژه نیست. او می‌تواند هزینه‌ها را به مرور به پیمانکار پرداخت کند. پیمانکار هم با استفاده از این روش ریسک نوسانات بازار ارز و تغییر قیمت‌ها را کاهش می‌دهد. در کنار آن، پیمانکار می‌تواند سود ناخالص را هم روی مخارج ماهانه محاسبه نماید.
- حسابداری پیمانکاری روش کار تکمیل شده
در روش کار تکمیل شده، درآمد و سود ناخالص پیمان به یکباره به کارفرما ارائه شده و از او دریافت می‌شود. دریافت هزینه‌ها می‌تواند پس از اتمام پروژه یا انجام بخش عمده‌ای از آن صورت بگیرد. مخارج مربوطه پس از امضای قرارداد محاسبه می‌شود و با تکمیل آن خاتمه پیدا می‌کند. مزیت این روش آن است که سود ناخالص پیمان زمانی تعیین می‌شود که پروژه اتمام پیدا کرده باشد. اما در قراردادهای بلند مدت که سود ناخالص پیمان چند سال در یک سال مالی پرداخت می‌شود، امکان بروز ضریب مالیاتی برای پیمانکار وجود دارد. ضریب مالیاتی می‌تواند پیمانکار را مشمول پرداخت مالیات بر درآمد زیادی کند.
با در نظر گرفتن این دو روش می‌توانید نقش مهم حسابدار را در قراردادهای پیمانکاری متوجه شوید. حسابدار باید با در نظر گرفتن شرایط و ویژگی‌های پروژه، روش محاسبه هزینه‌ها را انتخاب کند. مسئولیت‌ها و اختیارات، طول مدت انجام پروژه، حجم پروژه و مبلغ پیمان می‌تواند روی انتخاب روش حسابداری پیمانکاری تاثیرگذار باشد. از این روش عمدتا در صنعت استفاده می‌شود. در مطلب «حسابداری صنعتی چیست؟» می‌توانید درباره انواع روش‌های هزینه یابی سفارش کار پیمانکاری بیشتر بدانید.
نحوه انجام حسابداری در انواع قراردادهای پیمانکاری
پیمانکار و کارفرما با توافق یکدیگر می‌توانند نحوه پرداخت هزینه‌ها را مشخص کنند. حسابدار تنها به امور مالی، معاملات مخارج و هزینه‌ها رسیدگی می‌کند. در این بین توافق پیمانکار و کارفرما روی انتخاب روش حسابداری شرکت های پیمانکاری تاثیر گذار است. عمده حسابداران باید روش انجام حسابداری را برای قراردادهای زیر بدانند:
- حسابداری پیمانکاری ساختمان
- حسابداری پیمانکاری طرح‌های عمرانی
- حسابداری پیمانکاری پروژه
- حسابداری پیمانکاری خدماتی
قوانین حسابداری پیمانکاری باید کارآمد و موثر باشد. بنابراین اهمیت دارد که حسابدار دو روش درصد پیشرفت کار و کار تکمیل شده را برای انواع قرارداد استفاده کند. تغییر روش محاسبه امور مالی در شرکتهای پیمانکاری در وسط پروژه ممکن نیست. این کار می‌تواند تمامی حساب ها، مخارج و هزینه‌ها را دچار مشکل کند. برای جلوگیری از اشتباه و خطاهای تغییر روش حسابداری، تمامی فاکتورها باید قبل از انتخاب روش در نظر گرفته شود.
وظایف حسابدار پیمانکاری
حسابدار شرکتهای پیمانکاری متناسب با اندازه و سطح شرکت، وظایف مشخصی دارد. انجام امور اولیه حسابداری و رسیدگی به حساب‌های مالی، پیش‌پا افتاده‌ترین کاری است که حسابدار باید انجام دهد. حسابداری پیمانکاری باید فعالیت‌های را از نظر پیمانکاری، گزارش دهی، کنترل و همکاری انجام دهد. تعدادی از عملیات‌های حسابداری باید قبل از شروع پروژه انجام شوند.
ثبت هزینه‌ها، تفکیک پروژه‌ها نسبت به هزینه آن‌ها، ثبت اسناد تنخواه، ثبت حساب‌های پیمانکاران دست دوم، ثبت دفاتر قانونی پیمانکاری، طراحی کدینگ حساب‌ها، ثبت پیش دریافت‌ها، ثبت ضمانت نامه‌های دریافتی و پرداختی و انتخاب روش حسابداری از جمله وظایفی است که حسابدار باید انجام دهد (آموزش ثبت های حسابداری). اما مسئولیت‌های حسابدار شرکت های پیمانکاری به همین جا ختم نمی‌شود. حسابدار کسی است که باید لیست مخارج و هزینه‌ها را به کارفرما گزارش کند.
او باید صورت مالی پروژه‌ها را تهیه نماید. ارائه کردن لیست بدهکاران و بستانکاران بر اساس تفکیک پروژه و ارائه لیست چک‌های دریافتی و پرداختی از جمله کارهای دیگر حسابدار پیمانکاری است. همچنین حسابدار باید کنترل ورود و خروج انبار را هم در دست داشته باشد. ممکن است از حسابدار خواسته شود تا برای سرکشی به پروژه‌ها سر بزند. علاوه بر همه این موارد حسابدار باید با مدیران بالادستی و حسابرسان مستقل در شرکت ارتباط نزدیک داشته باشد. بدون دریافت گزارش و صورت مالی از حسابداران پایین دستی، حسابدار پیمانکاری نمی‌تواند گزارشات خود را تهیه کند.
صفر تا صد آموزش حسابداری
شرکت در دوره‌ها و کلاس‌های تخصصی حسابداری، شرکت در انجمن‌های تخصصی حسابداری، عضویت در مجامع حسابداری و داشتن مسیر کاری مشخص برای پیشرفت در شغل حسابداری برای حسابداران لازم است. این که شما تنها بدانید حسابداری پیمانکاری چیست نمی‌تواند باعث رشد و ارتقای شغلی شما شود. شرکت در کلاس‌های تخصصی و دوره دیدن، مهارت‌ها و توانایی‌های شما را افزایش می‌دهد. آموزشگاه حسابداری نوآوران، برگزار کننده دوره‌های تخصصی حسابداری است. با شرکت در این دوره‌ها می‌توانید با استانداردهای جدید حسابداری، روش‌های جدید گزارش گیری و نحوه کار با نرم افزار حسابداری آشنا شوید. سرفصل دوره حسابداری بازرگانی شامل مباحث اولیه حسابداری، مبانی حقوقی قراردادها، استانداردهای حسابداری، پیمانکاری ارزی، مدیریت هزینه در پیمانکاری، مدیریت ریسک پروژه‌ها و قانون کار و تامین اجتماعی است. در پایان دوره نیز مدرکی معتبر به شما اعطا خواهد شد.
